امروزه، حسابداران حرفهای در محیط عملیاتی، حقوقی و نظارتی بغرنجی کار میکنند که عوامل متعددی بر آن تاثیرگذار است. فناوریهای جدید یکی از آن عوامل مهم است.
ذینفعان، بهویژه مراجع حسابداری حرفهای و مراجع نظارتی، به این نکته اشاره دارند که ضرورت پاسخگویی به موضوعهای پیچیده آشکارتر شده است. فناوریهای دگرگونساز بهصورتی فزاینده ما را در برابر «ناشناختههای ناشناخته» بیشتر قرار دادهاند؛ و همچنین سامانههایی که به مجموعه دادههای پویا، بههممرتبط، پیچیده و گسترده اتکا دارند، اما شفاف و توضیحپذیر نیستند.
حسابداران حرفهای در گذشته همیشه با موقعیتهای «پیچیده» سروکار داشتهاند، اما اکنون بهصورتی فزاینده با موقعیتهای «بغرنج» درگیر هستند. ذینفعان دیدگاه خود را بهصورتی محکم بیان داشتهاند که محیط امروزین به یک «کسبوکار معمول» شباهت ندارد، و فرایندهای تصمیمگیری که دربرگیرنده فناوری پیشرفتهاند بهصورتی روزافزون از دامنه پیچیده فراتر رفته و بهعرصه بغرنج پا نهادهاند.
مطالعه آیین رفتار حرفهای بهنظر میرسد هیچ بدیل مناسب یا محرک مشخصی وجود ندارد که حسابدار حرفهای را وادار کند به این موضوع فکر کند که چگونه مسائل بغرنج و جنبههای چندگانه آن میتوانند رعایت اصول بنیادی آیین را بهخطر بیندازند.
اگر حسابدار حرفهای بهآسانی نتواند موقعیت خود را شناسایی کند که در معرض یک یا چند گروه خطر تعریفشده قرار گرفته است، ممکن است بهاشتباه بپندارد که خطری که درواقع وجود دارد نیازمند ارزیابی، و در صورت لزوم، پاسخگویی ازطریق بهکارگیری تدابیر ایمنساز نیست.
بررسیها نشان میدهد که برای پرداختن به ریسکهای یادشده، چهار گزینه مستقل از هم بهعنوان راههای ممکن برای گنجاندن موضوعهای بغرنج و عناصر آن در چهارچوب مفهومی، ازجمله خطرهای مرتبط با رعایت اصول بنیادی، وجود دارد. حسابداران حرفهای باید به این گزینهها، تا زمانی که آیین رفتار حرفهای مصوب به آنها نپرداخته است، توجه ویژه داشته باشند:
• پذیرش این واقعیت که وجود گروههای خطر بیش از آنچه در آیین آمده، امکانپذیر است،
• افزودن مفاهیم موضوعهای بغرنج به گروههای خطر موجود،
• افزودن یک و یا چند گروه خطر جدید به گروههای خطر موجود، و
• توجه جدی به موضوعهای بغرنج بهعنوان عامل فراگیر در تصمیمگیری در زمان بهکارگیری چارچوب مفهومی.
چند موضوع مهم در حوزه اخلاق و آیین رفتار حرفهای در عصر دیجیتال که تا کنون در آیین حرفهای مصوب منظور نشدهاند، نیازمند توجه خاص حسابداران حرفهای است:
• نقش حساس اخلاق و قضاوت حرفهای،
• پیچیدگیهای محیط حرفهای،
• توانمندسازی شایستگیها و مهارتها،
• استقلال حسابرس.
تصمیمات اخلاقی در فناوری نباید ساده انگاشته شود. اگر اعتقاد داریم که فناوری میتواند بهحل مشکلات جهان کمک کند، پرداختن به آثار مسایل اخلاقی مطرح در آن تنها راه برای رسیدن به مقصود است.