صورتهای مالی برای ذینفعان کنونی و آینده واحد اقتصادی، اطلاعات و شاخصهای مهمِ ضروری، اتکاپذیر و مربوط را فراهم می سازد. تحولها و بحرانهای اقتصادی نیز نشان داده است که نه تنها کسانی مانند سرمایه گذاران، بستانکاران و کارکنان، که به طور سنتی ذینفع شناخته می شدند، بلکه همگان در کل، مثل زنان و مردان کوچه و بازار نیز از نتایج فعالیتهای شرکتها و بنگاه های اقتصادی تأثیر می پذیرند.
اطلاعات مالی و حسابداری شفافتر و مقایسه پذیرتر، و مزایای استانداردهای حسابداری باکیفیت ازجمله خاصه های مربوط بودن، اتکاپذیری، و درک پذیری اطلاعات، به طور قطع اطمینان فراهم می آورد که استفاده کنندگان از اطلاعات از مزایای تصمیمگیری بهتری بهره مند می شوند. افزون بر این، به بازیابی اعتماد سرمایه گذاران در دوره پس از بحرانهای اقتصادی هم کمک می کند.
به طور مستمر ثابت شده است که حسابداری و حسابرسی، موضوع و عضو مهمی در بحرانهای مالی قدیم و جدید اقتصادی و شرکتها بوده است کیفیت حسابرسی، برای بنگاه های اقتصادی و همچنین سرمایه گذاران آثار مهمی دارد، زیرا حسابرسی به عنوان سازوکاری ضروری برای علامت دهی کار می کند و اطلاعات حساسی به بازارهای مالی و سرمایه گذران منتقل میسازد.
یکی از مباحث مرتبط با بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری، تجدیدارزیابی داراییهای ثابت است. در شرایطی که تورم موجب شود بهای تمام شده تاریخی داراییهای ثابت از ارزش جاری آنها فاصله بسیار زیادی پیدا کند، تجدیدارزیابی، رویکرد مناسبی برای بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری است که در استانداردهای حسابداری نیز به کارگیری آن پیشنهاد شده است اما، این رویکرد، با پیچیدگیهایی همراه است که ممکن است وظیفه اصلی بهبود کیفیت اطلاعات حسابداری را نقض کند؛ پیچیدگیهایی مانند آثار مالیاتی، روش حسابداری مازاد تجدیدارزیابی، ارزیابی گزینشی، افزایش سرمایه، آثار تجدیدارزیابی بر سود هر سهم، انطباق با استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی، و استقلال و صلاحیت ارزیاب، و تناوب ارزیابی.
در چنین شرایطی، چگونه می توان از کیفیت اطلاعات مربوط به ارزش اقلام داراییهای ثابت در ترازنامه، مطمئن شد؟ یکی از راه ها، بررسی میزان مربوط بودن ارزش (Value Relevance) است.
رویکرد سنجش میزان مربوط بودن ارزش، ابزاری است برای براورد کیفیت اطلاعات حسابداری ادبیات سنجش میزان مربوط بودن ارزش، با سودمندی اطلاعات صورتهای مالی سروکار دارد در این رویکرد به پرسشهای زیر پاسخ داده می شود:
• ارقام حسابداری تا چه اندازه بهدرستی ارزش را اندازه گیری می کنند؟
• ارقام حسابداری چه اطلاعاتی درباره ارزش در خود دارند؟
• آیا ارقام حسابداری را میتوان برای پیش بینی ارزش آینده به کار برد؟
حسابداری تعهدی برای این طراحی شده است که عملکرد دوره های گذشته را اندازه گیری کند. در شرایطی که حسابداری تعهدی به طور عمده با ارقام تاریخی سروکار دارد، ارزیابی موضوعی است مربوط به آینده. مقصود اصلی حسابداری، باز کردن راه برای ارزیابی نیست. توازن بین اصول مربوط بودن و اتکاپذیر بودن اطلاعات، نیز ممکن است بر مربوط بودن ارزش اطلاعات حسابداری تأثیر بگذارد.
فرازونشیبهای قواعد و مقررات تجدیدارزیابی داراییهای ثابت در ایران در سالهای اخیر، حکایت از آن دارد که مطالعات کافی و اصولی برای درک مربوط بودن ارزش اطلاعات صورتهای مالی صورت نگرفته است.
